विकास, आर्थिक मामिला तथा सुशासन समिति

संक्षिप्त परिचय :-

संविधानको प्रावधान तथा राष्ट्रिय सभा नियमावली २०७५(दोश्रो संशोधन २०८०) को प्रावधान बमोजिम  विकास, आर्थिक मामिला तथा सुशासन समितिको गठन भएको हो । सरकारलाई राष्ट्रिय सभाप्रति नैतिक रुपमा उत्तरदायी र जवाफदेही बनाउन एवं सरकारबाट सम्पादित कार्यहरु एवं गतिविधिको अनुगमन र मूल्यांकन गरी आवश्यक निर्देशन एवं सुझाव दिनु समितिको कार्य हो ।  विकास आयोजना, आयोजना, दिगो विकास, समन्वायिक एवं सन्तुलित विकास, लगानी, जनसंख्या व्यवस्थापन, नेपालको अर्थव्यवस्था, सार्वजनिक वित्त, पूर्वबजेट छलफल, शासकीय सुधार तथा सुशासन प्रवर्द्धन, सूचना प्रविधि तथा नवप्रवर्तन सम्बन्धी विषय र सम्बन्ध निकाय समितिको कार्यक्षेत्र अन्तर्गत पर्दछ । विषयगत समितिको प्रावधान राष्ट्रिय सभा नियमावली २०७५ को नियम १४७ बमोजिम र समितिको गठन नियम १४९ बमोजिम  राष्ट्रिय  सभाका सम्माननीय अध्यक्षबाट यस समितिमा रहने सदस्यहरुको मनोनयन गरिन्छ।  सुशासनयुक्त विकास  नै सार्थक, सन्तुलित र न्यायसंगत हुने हुँदा विकासका वहुआयामिक पक्षलाई कार्यान्वयन गर्न र दिगो व्यवस्थापन गर्न आवश्यक  समन्वय, निर्देशन पैरवी, अनुगमन् बहस एवं दिगो विकास तथा सुशासन कार्यान्वयनको लागि स्थापित संयन्त्रहरुको प्रभावकारी नियमनको लागि पहलकदमी गर्नु पनि समितिको दायित्व हो । समावेशी, सन्तुलित र समन्यायिक विकासलाई सारभूत रुपमा कार्यान्वयन हुने नीति, योजना, कार्यक्रम, बजेट, कार्यप्रक्रिया र उपलब्धीको अनुगमन, निगरानी, सचेतीकरण र दिशाबोध गराउनु पनि समितिको दायित्व हो ।

आर्थिक, नैतिक, वातावरणीय, सामाजिक, प्राकृतिक तथा मानवीय विकास सहितको  दिगो, सन्तुलित एवं सहभागितामुलक विकासबाट नेपाल सरकारले प्रतिवद्धता जनाएको दिगो विकास लक्ष्य कार्यान्वयन निर्धारित समयमा नै सम्पन्न गर्न आर्थिक, सामाजिक र मानवीय विकास सूचकमा जोड दिनु पर्दछ । यस परिदृश्यमा विकासका समष्टिगत आयामका पारदर्शिता, जवाफदेहीता, वैधता, न्यायसंगतता, सूचानाको प्रत्याभूति, नागरिक सर्वोच्चता, विधिको शासन, भ्रष्टाचार रहितता, मानव अधिकारको संबर्धन, शान्ति, न्याय, समानता र उच्चतम मानवीय भलाईका लागि विकास र सुशासनको समन्वयत्मक विश्लेषण गरी यथोचित निर्देशन दिन समितिबाट हुने बैठक, अन्तरक्रिया, अनुगमन, निर्देशन र समन्वय दिगो विकासको लक्ष्य कार्यान्वयन र सुशासन प्रबर्धनमा केन्द्रित हुने छ । समितिका सम्पूर्ण गतिविधिहरु, सूचनाहरु, प्रकाशनहरु वेभसाइटमा हेर्न सकिनेछ ।

समितिको बैठकः 

समितिको मिति २०७५/०४/२२ गते पहिलो बैठक बसेको थियो । राष्ट्रिय सभा नियमावलीको नियम १५० बमोजिम सभापतिको निर्वाचन नहुँदासम्म नियम १५२ को उपनियम (२) बमोजिम समितिका ज्येष्ठ सदस्य माननीय दीनानाथ शर्माको अध्यक्षतामा समितिका बैठकहरु सम्पन्न भएका थिए । मिति २०७५/०५/२१ का दिन समितिको सभापतिमा निर्वाचित हुनुभएको माननीय तारा देवी भट्टले २०७८।११।२० सम्मका  बैठकहरुको अध्यक्षता गर्नुभयो । माननीय तारा देवी भट्टको राष्‍ट्रिय सभा सदस्यको पदावधि २०७८।११।२० मा समाप्‍त भएपश्‍चात सभापतिको पद रिक्त रहँदा समितिमा उपस्थित माननीय सदस्यहरु मध्ये ज्येष्ठ सदस्यको अध्यक्षतामा समितिको बैठकहरु सम्पन्न भएका थिए। मिति २०७९/०५/२३ गते समितिको सभापतिमा  निर्वाचित हुनु भएका माननीय प्रकाश पन्थले २०८०।११।२० सम्मका  बैठकहरुको अध्यक्षता गर्नुभयो । मिति २०८०/१२/०५ गते समितिको सभापतिमा माननीय कमला पन्त निर्वाचित भई समितिका बैठकहरुको अध्यक्षता गर्नुभएको छ।

समितिको बैठक सभापतिले आवश्यकता अनुसार बोलाउने व्यवस्था छ । तर समितिको बैठक स्थगित भएको अवस्थामा छलफल गर्नुपर्ने विषय सहित बैठक बोलाउन उपयुक्त छ भनी समितिका एक तिहाई सदस्यले सभापति समक्ष लिखित अनुरोध गरेमा पाँच दिनभित्र सभापतिले बैठक बस्ने मिति र समय तोक्नुपर्दछ ।

समितिको बैठकको सभापतित्व सभापतिले वा निजको अनुपस्थितिमा समितिको बैठकमा उपस्थित सदस्य मध्ये ज्येष्ठ सदस्यले सभापतित्व गर्दछन्। समिति वा उपसमितिको बैठक संसद भवनको परिसरभन्दा बाहिर बस्नु परेमा सभापतिले सभामुखको लिखित अनुमति प्राप्त गर्नु पर्दछ ।

गणपुरक संख्या

समितिको गणपूरक सङ्ख्या समितिको सम्पूर्ण सदस्य संख्याको एक तिहाई हुने व्यवस्था छ। समितिको बैठकमा गणपूरक सङ्ख्या नपुगेमा सभापतिले अर्को कुनै समय वा दिनसम्मको लागि बैठक स्थगित गर्न सक्दछ । तर समितिको बैठकमा गणपूरक संख्या नपुगी लगातार दुई पटक बैठक स्थगित गर्नु परेमा सभापतिले त्यसको जानकारी अध्यक्षलाई दिने व्यवस्था छ  ।

समितिको निर्णय

समितिको बैठकमा उपस्थित समितिका सदस्यको बहुमतको निर्णय समितिको निर्णय मानिन्छ र मत बराबर भएमा सभापतिले निर्णायक मत दिने व्यवस्था छ ।

समितिको बैठकको निर्णय सभापति र समिति सचिवबाट प्रमाणित हुने व्यवस्था छ ।

समितिका निर्णयहरु प्रकाशनहरु/डाउनलोडहरुमा क्लिक गरी हेर्न सकिन्छ ।

समितिको कार्य क्षेत्रः

क) विकास आयोजना, आयोजना, दिगो विकास, समन्वायिक एवं सन्तुलित विकास, लगानी, जनसंख्या व्यवस्थापन, नेपालको अर्थव्यवस्था, सार्वजनिक वित्त, पूर्वबजेट छलफल, शासकीय सुधार तथा सुशासन प्रवर्द्धन, सूचना प्रविधि तथा नवप्रवर्तन सम्बन्धी विषय र सम्बन्ध निकाय समितिको कार्यक्षेत्र  अन्तर्गत  पर्दछ ।

समिति सचिवालय :    

             राष्ट्रिय सभा नियमावली¸ २०७५ को नियम १६२ बमोजिम सचिवालय अन्तर्गत प्रत्येक समितिको सचिवालय रहने व्यवस्था छ ।   सचिव प्रत्येक समितिको पदेन सदस्य हुने र महासचिवले आफु मातहतको वरिष्ठ अधिकृतलाई समिति सचिवको रुपमा तोक्न सक्ने व्यवस्था बमोजिम सचिववालयका सचिव डा. रोजनाथ पाण्डेले समिति सचिवको समेत कार्य गर्दै आउनु भएको छ।              

सम्पर्क नंः ४२००६८४, ४२००६१६

E-mail:digocommittee@parliament.gov.np

(पछिल्लो पटक अद्यावधिक गरिएको - २०८१।०३।३१)